ارزیابی وضعیت کیفی رودخانه کارون بر اساس شاخص کیفیت آب و استفاده از GIS

در سال‏های اخیر کیفیت آب رودخانۀ کارون تحت تأثیر آلاینده‏های مختلفی از جمله زه‏آب کشاورزی و فاضلاب‏های شهری و صنعتی قرار داشته است. شاخص کیفیت آب و GIS، می‏توانند به‌منظور پشتیبانی اقدامات مدیریتی در این رودخانه استفاده شوند و از قابلیت مدل‏های سری زمانی نیز می‏توان برای پیش‏بینی تغییرات کیفیت در آینده بهره برد. از این‌رو، هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت رودخانۀ کارون بر‌اساس شاخص کیفیت آب با استفاده از GIS و مدل‏سازی سری زمانی کیفیت آب است. در این پژوهش داده‏های ماهانه شامل pH، دما، DO، BOD، TDS، فسفات، نیترات، کدورت و کالیفرم مدفوعی، طی سال‏های 1386 تا 1391 ‌تجزیه و تحلیل شد. همۀ شاخص‏های محاسبه‌شده در طبقۀ متوسط قرار گرفتند که به‌معنای استفاده از آب رودخانه فقط با اعمال تصفیۀ پیشرفته است. توزیع مکانی‌ـ زمانی مقادیر شاخص کیفیت آب و معنادارنبودن روند تغییرات نشان‏دهندۀ به‌تعادل‌رسیدن آلاینده‏های ورودی و توان خودپالایی رودخانه است. نتایج مدل‏سازی مقادیر ضریب تبیین مناسب مدل‏ها بین 69/0 تا 85/0 را نشان داد. همچنین شرایط انسان‏ساز عامل غالب بر تغییرات کیفیت آب رودخانه شناخته شد. بر‌اساس این نتایج، کیفیت رودخانۀ کارون نسبت به گذشته اندکی افزایش یافته و با اتصال رودخانۀ دز، شاخص کیفیت آب به میزان نسبتاً زیادی کاهش می‏یابد که می‏تواند بیانگر پایین‏تر‌بودن کیفیت آب رودخانۀ دز به‌دلیل ورود آلودگی به آن در پایین‏دست ایستگاه دزفول باشد و اقدامات کنترلی را در این رودخانه ایجاب می‏کند.